Śladami historii w gminie Kołczygłowy

Nim jeszcze mróz skuł ziemię, udało mi się rowerem przejechać śladami historii w gminie Kołczygłowy i nieco w gminie Miastko. Jest to trasa znacznie przekraczająca sto kilometrów, do zwiedzania konieczne więc są długie dni. Piękne okolice Parku Krajobrazowego Dolina Słupi, puste drogi na wielu odcinkach, że aż dziw bierze oraz znakomicie zachowane i odrestaurowane zabytki, zachęcają do powrotu. Jednak nie tylko przyroda i zabytki wzbudzają zainteresowanie. Z gminy tej pochodzą również znane osoby: Otto von Bismarck i Johanna von Puttkamer oraz Czesław Lang.
Zabytki to funkcjonująca elektrownia wodna w Gałąźni Małej, kościoły w Kołczygłowach, Łubnie, Trzcinnie, pałace w Barnowie, Barnowcu i Raduszu - będące obecnie w prywatnych rękach.
Najciekawszą historią może się poszczycić kościół w Kołczygłowach. Historycznym wydarzeniem był tu ślub Otto von Bismarcka z Johanną von Puttkamer. Parafia erygowana została w XIV wieku. Obecny zabytkowy XIX wieczny kościół jest perłą architektury sakralnej na Pomorzu. Jest zbudowany z pruskiego muru, zakończony wieżą - zniszczoną w latach dziewięćdziesiątych. W 2002 roku strawił go pożar lecz został wiernie odbudowany od podstaw. Obok kościoła stoi niewielka dzwonnica, z dzwonami ufundowanymi przez ród Puttkamerów oraz znajduje się poniemiecki cmentarz.
Wnętrze kościoła wzbogacono o rzeźby z białego marmuru i trzymetrową figurę Chrystusa, wykonaną z 800-letniego drzewa oliwnego z Sycylii. Rzeźby wykonał oraz podarował kościołowi Pasquale Galbusera, rzeźbiarz z Włoch, którego prace znajdują się m.in.w Watykanie.
Pasquale po wakacyjnej wizycie u Czesława Langa, zauroczył się małym kaszubskim kościółkiem i postanowił zaprojektować na nowo jego wnętrze. Początkowo artysta miał wykonać jedynie drewnianą figurę Chrystusa do prezbiterium. Kościół zrobił jednak na nim ogromne wrażenie, że zaprojektował także ołtarz (siedem części podstawy symbolizuje siedem dni tygodnia), ambonę, chrzcielnicę, stojaki na świece i podstawę pod mszał. Aby całość współgrała, podczas remontu założono oświetlenie punktowe, a kolorowe witraże z prezbiterium zastąpiono mlecznym szkłem.
Zwykle kościoły bywają pozamykane, lecz tu dopisało mi szczęście i mogłem podziwiać wnętrze, ponieważ akurat wykonywano montaż podgrzewanych ławek. Ławki takie będą również w kościele w Łubnie. W Łubnie niewielki szachulcowy kościół ewangelicki został wybudowany w 1635 roku z fundacji von Puttkamer, właścicieli folwarku. W 1945 roku kościół przejęto do kultu katolickiego włączając jako filię do parafii w Kołczygłowach. We wnętrzu zabytkowej świątyni znajdują się organy, chór (empora), chrzcielnica, misa z 1667 roku również ufundowana przez Puttkamerów oraz dzwon z 1649 roku. W 2008 roku został poddany gruntownemu remontowi. Kościół ten wraz z otoczeniem został wpisany do rejestru zabytków. Po drodze minąłem rzekę Wieprzę, mającą tu postać niewielkiego strumienia, który można przesadzić jednym susem. Jakże jest odmienna od tej znanej nam w jej ujściowym odcinku, w Darłowie.
Kolejnym interesującym szachulcowym kościołem, położonym na wzniesieniu, jest dawny ewangelicki, Kościół Macierzyństwa NMP z XVII wieku w Trzcinnie. Przebudowany został w XVIII i XIX wieku, jego wyposażenie pochodzi głównie XVII wieku.
Następnym razem muszę dotrzeć do pobliskiej Gminy Trzebielino, w której remontowi poddane zostały dwie świątynie: w Cetyniu i Gumieńcu. Wniosek o unijne dofinansowanie na remont m. in. tych kościołów, składało konsorcjum kilku parafii z regionu słupskiego. Projekt nosił nazwę "Zabytkowe kościoły w Słupsku, Bruskowie Wielkim, Zębowie, Kwakowie, Biesowicach, Cetyniu, Starznie i Koczale na historycznym szlaku turystycznym".
W gminie Kołczygłowy równie piękne są pałace, który swój stan zawdzięczają prywatnym właścicielom. Mekką rowerzystów powinien tu być późnobarokowy zabytkowy pałac w Barnowie należący do Czesława Langa. Niestety nie jest udostępniony do zwiedzania. Budowę pałacu rozpoczęto w 1786 roku, a ostatnimi właścicielami byli Puttkamerowie. Lang jest jego pierwszym prywatnym właścicielem po Puttkamerach. Jak wieść niesie, bywa tu co najmniej raz w miesiącu, niekiedy nawet helikopterem. Jest on bardzo związany z tą gminą. Urodził się 17 maja 1955 roku w Kołczygłowach. Potem przeprowadził się do Gostkowa.
Dla przypomnienia – jego największe osiągnięcia jako kolarza szosowego i torowego, to srebro w 1979 w Valkenburg w Holandii i srebro olimpijskie w Moskwie w 1980 roku. Po zakończeniu kariery zajął się organizacją Tour de Pologne i Škoda Auto Grand Prix MTB. Jest pierwszym, prywatnym opiekunem kolarstwa polskiego. Z podupadającego Wyścigu Dookoła Polski, uczynił imprezę rangi światowej - Tour de Pologne.
Kolejny pałac, należący dawniej również do rodziny Puttkamerów, położony jest w pobliskim Barnowcu. Również znajduje się w prywatnych rękach i nie jest udostępniony do zwiedzania. Johanna von Puttkamer lubiła tu przebywać z mężem. Johanna nie tylko się tu wychowała, lecz jako pani Bismarck przyjeżdżała, by pokazywać swoim dzieciom rodzinny majątek. Obok pałacu znajduje się kapliczka z grobowcem Puttkamerów.
W dalszej powrotnej drodze zwiedziłem zabytkowy neobarokowy pałac von Zitzewitzów z końca XIX wieku w Tursku, ale to już gmina Miastko. Jest on na tyle ciekawy, że aż przytoczę opis z rejestru zabytków: pałac piętrowy z niesymetrycznie szerokim ryzalitem zwieńczonym attyką. Od prawej flankuje ją wysoki komin, od lewej ośmioboczna wieża zegarowa nakryta hełmem z fantazyjną, dwuczłonową latarenką. Portal wejściowy obramowany łukiem i kolumienkami. Z tyłu dwa ryzality, między którymi tkwi szeroki ganek i zawieszony na kolumnach taras. Prawe naroże powiększa półowalna, niska wieżyczka. Jest rzeczywiście ciekawy, a swój dobry wygląd zawdzięcza remontowi elewacji wykonanemu w połowie 2010 roku. W pałacu znajduje się Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy.
Stąd już skręciłem na północ i po pewnym czasie mijałem coraz bardziej znane mi strony.