Mieszkańcy Tczewa i Lisewa Malborskiego, mieszkający po obu stronach mostu, są już zmęczeni i znudzeni telenowelą, która polega na "przepychankach" między pomorskim konserwatorem zabytków a powiatem tczewskim.
- Najpierw przez wiele lat szukano pieniędzy na remont zabytkowego mostu. Pieniądze znalazły się, choć niewystarczające, ale prace ruszyły. Kilka lat temu roboty wstrzymał konserwator zabytków. Rok temu powiat dostał ponad 60 milionów złotych na kolejne remontowe etapy. Nic się jednak nie dzieje, bo w mocy jest decyzja konserwatora zabytków o wstrzymaniu prac. Kilka miesięcy temu ogłoszono, że jest przełom. No i cisza - zżyma się mieszkaniec Tczewa, miejscowy pasjonat historii.
O Most Tczewski zapytaliśmy kilka dni temu Kazimierza Smolińskiego, posła PiS z Tczewa.
Lepiej wykorzystać część dotacji, niż w ogóle
- Mam nadzieję, że lada dzień zapadną decyzje , jeśli chodzi o konserwatora zabytków. Nie wykluczam, że konieczne będzie etapowanie prac, a więc ich wykonanie w zakresach, gdzie nie ma sporu. W mojej ocenie nie trzeba teraz odbudowywać np. całego przyczułku. Prace można przeprowadzić w tej części, na którą zgadza się konserwator zabytków. Lepiej wykorzystać część dotacji z Polskiego Ładu na ten cel, niż w ogóle - stwierdził poseł Kazimierz Smoliński.
Marcin Stolarski, rzecznik prasowy Starostwa Powiatowego w Tczewie powiedział nam, że cały czas czekają na nową decyzję konserwatora zabytków.
- Etapowanie prac nie jest proste. To wymaga zmiany projektu - mówi Marcin Stolarski.
Przypomnijmy, że Starostwo Powiatowe Tczewie ma zapewnione finansowanie z Polskiego Ładu na dalszy remont mostu w wysokości prawie 62 milionów złotych. To za mało, bo według szacunków koszt wszystkich prac szacuje się nawet na 200 milionów złotych.
Pieniądze z Polskiego Ładu mogą wystarczyć na ekspozycję wiszącego obecnie przęsła, odbudowę przyczułku oraz drobniejsze prace architektoniczne.
Historia Mostów Tczewskich
Decyzję o budowie kolejowo-drogowego mostu na Wiśle w Tczewie ówczesne państwo pruskie podjęło w 1845 roku. Budowa Mostu Tczewskiego trwała siedem lat (1851-1857). Król Prus Fryderyk Wilhelm IV wmurował kamień węgielny w lipcu 1851 r. W ciągu roku wybudowano dwa mostowe przyczułki. W ciągu dwóch lat wykonano wszystkie filary. W 1855 roku rozpoczęto montaż przęseł kratownicowych Karla Lentzego. Przęsła miały po 130 metrów długości. Rok później zaczęto budować wieże na filarach.
W 1857 roku most oficjalnie otwarto. Miał 837 metrów długości. Przez dwa lata był to najdłuższy most na świecie. W 1859 roku palmę pierwszeństwa przejął most Wiktorii w Kanadzie. W następnym roku dokończono m.in. budowę wież. Portale wjazdowe mają wieże w kształcie prostopadłościanu, pozostałe wieże są w kształcie walca. Most ma 6 przęseł, 2 portale wjazdowe i 5 par wież.
W 1888 roku rozpoczęto budowę nowego dwutorowego mostu kolejowego, 40 metrów od pierwszego. Jego otwarcia dokonano w 1891 r. Miał długość 837 metrów, dwa portale wjazdowe, sześć przęseł soczewkowych (każde 129 metrów). Pierwszy most stał się tylko przeprawą drogową.
W 1912 r. oba mosty wydłużono o prawie 250 metrów (w kierunku Lisewa).
Po pierwszej wojnie światowej Tczew stał się miastem polskim.
1 września 1939 roku polscy żołnierzy wysadzili mosty, aby nie przejęli ich Niemcy. W październiku 1939 roku Niemcy, po prowizorycznej odbudowie, najpierw przywracają ruch kolejowy, a następnie drogowy.
8 marca 1945 roku dochodzi do zniszczenia mostu kolejowego oraz kładki dla pieszych na moście drogowym. Przeprawy wysadzili wycofujący się Niemcy
Odbudowa mostu po wojnie
Odbudowę mostu rozpoczęto jeszcze zaraz po wojnie. Z pomocą przyszła m.in. Wielka Brytania przekazując cztery przęsła ESTB (każde 100 metrów długości). W końcu 1947 roku otwarto jednotorowy most kolejowy, a w połowie stycznia 1948 roku przywrócono ruch na moście drogowym. W latach 60. wymieniono część przęseł, wykonano jezdnię. W 1971 roku zapadła decyzja o dokończeniu odbudowy mostu kolejowego.
W 2000 roku do rejestru zabytków wpisano trzy ocalałe XIX-wieczne przęsła oraz cztery wieże. W 2016 roku cały most staje się zabytkiem.
W 2011 roku wstrzymano ruch drogowy na moście z powodu złego stanu przęseł. W 2012 roku rozpoczęto trwające kilka lat prace remontowe polegające m.in. na odrestaurowaniu wież, remoncie przęseł. Do tej pory na prace remontowe wydano około 70 milionów złotych.
W kwietniu 2019 r. pod dawnym portalem zachodnim znaleziono kapsułę czasu , kamień węgielny, tablicę z inskrypcją z 1851, dokumenty, monety.
W tym samym roku pomorski konserwator zabytków wstrzymał prace z uwagi na "nieodpowiednie traktowanie zabytkowych przęseł ESTB".
W latach 1944-48 w Wielkiej Brytanii wyprodukowano przęsła ESTB o łącznie długości około 11,6 km. - Przęsła mostu nr 2 i 3 stanowią unikatowe i prawdopodobnie jedyne zachowane w Europie przęsła mostowe tego typu (jedyne w Polsce). Należy dążyć do ich zachowania, jako wyjątkowego w skali kraju i Europy dzieła architektury i budownictwa - to stanowisko konserwatora. Chodziło o to, aby stare przęsła nie pojechały na złom, a zostały odpowiednio wyeksponowane.
Aleksandra Pańka, zastępca pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków w Gdańsku poinformowała nas, iż Zarząd Powiatu Tczewskiego posiada decyzję na przemieszczenie zabytku i jego ekspozycję (przęsła ESTB - dop. redakcji), która jest wystarczająca na wszczęcie procedury przetargowej.
- Decyzja została wydana 11 kwietnia 2023 roku - stwierdza Aleksandra Pańka.
Tczewskie starostwo czeka jednak na zmianę decyzji dotyczącej pozostałego zakresu remontu. Chodzi m.in. o przyczułek.
Most Tczewski w swoim wyglądzie ma wrócić do stanu sprzed drugiej wojny światowej.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
